Καθώς ξεκινά δειλά η νέα βλάστηση και οι χυμοί ζωντανεύουν και τροφοδοτούν έντονα, κάθε φυτικό οργανισμό, θαυμάστε τον προύνο! Απολαύστε την ρόδινη εικόνα της άνθησής του, πάνω σε σχεδόν, ακόμα γυμνά κλαδιά! Παρατηρήστε την αργή, αλλά σταθερή και θαρραλέα εμφάνιση των μικρών κόκκινων φύλλων! Ναι, τον Μάρτιο ο προύνος γιορτάζει! Φοράει το πιο επίσημο ένδυμά του και έχει κάτι να πει: η άνοιξη είναι εδώ και η ομορφιά της Φύσης δίπλα μας!

Και συνεχίζει ο προύνος την ανθισμένη πορεία του για κάποιες ημέρες, ακόμα και μέσα στον Απρίλιο, ανάλογα τις τοπικές συνθήκες, ενώ στη συνέχεια, αναμορφώνεται πλήρως, με το κόκκινο φύλλωμα να ξεχωρίζει αμέσως, ανάμεσα στα άλλα φυτά!

Ως προύνος (Prunus), χαρακτηρίζεται το γένος ορισμένων φυτών, που ανήκει μάλιστα, στην οικογένεια των Ροδίδων ή Ροδοειδών (Rosaceae), στην οικογένεια της τριανταφυλλιάς! Ίσως έτσι, εξηγείται και η υπέροχη μορφή των δέντρων του. Και ειδικότερα εκείνου του οποίου το όνομα συνδέεται άμεσα, με τη συγκεκριμένη λέξη: του προύνου του πισσαρδείου (Prunus cerasifera var. pissardii nigra της οικογένειας Rosaceae), της καλλωπιστικής δαμασκηνιάς, όπως είναι η άλλη κοινή ονομασία του δέντρου!

Σημαντικά στοιχεία

Ο προύνος ξεκίνησε από την Ασία και εγκλιματίστηκε εύκολα στην Ευρώπη, αφού φυσικά, φρόντισαν να τον φέρουν και να τον καλλιεργήσουν και στην δική μας Ήπειρο, εξαιτίας της μεγάλης καλλωπιστικής του αξίας. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του, το ωραίο κόκκινο φύλλωμα, τον χειμώνα εγκαταλείπει τα κλαδιά και πριν ξαναεμφανιστεί -τον Μάρτιο μήνα- παρουσιάζει ρόδινα, ελαφρά αρωματισμένα, άνθη, τα οποία εξελίσσονται σε πορτοκαλοκόκκινους φαγώσιμους καρπούς!

Το δέντρο του θεωρείται μάλλον, μικρό, φτάνοντας εύκολα 5.00-6.00 μ. σε ύψος και 3.00-4.00 μ. σε πλάτος. Σημαντικό είναι πως οι διαστάσεις αυτές μπορεί να γίνουν και μεγαλύτερες, αν βρει τις ιδανικές συνθήκες κλίματος και περιποίησης.

Στη Χώρα μας διατίθενται δέντρα προύνου, τα οποία προκύπτουν από σπόρους. Τα συγκεκριμένα -συνήθως- δεν αποκτούν τα όμορφα χαρακτηριστικά κόκκινα φύλλα και μάλιστα, μπορεί να παράγουν σχεδόν λευκά άνθη. Προμηθευτείτε  δενδρύλλια, που προέρχονται από εμβολιασμό και ανήκουν σε «καθαρές» ποικιλίες!

Μικρές απαιτήσεις

• Ο προύνος συντηρείται σε κάθε περιβάλλον, θερμό ή ψυχρό και αντέχει στην ατμοσφαιρική ρύπανση!

• Σε ηλιόλουστες θέσεις ανθίζει πλούσια -από Μάρτιο μέχρι μέσα στον Απρίλιο, ενώ αποκτά και το ωραιότερο χρώμα στα φύλλα του.

• Πρέπει να προστατεύεται από τους δυνατούς ανέμους και να στηρίζεται σε γερό πάσσαλο. Ιδανικά, καλό είναι να ζει σε απάνεμες θέσεις.

• Αναπτύσσεται σε κάθε έδαφος με καλή αποστράγγιση, αλλά μεγαλώνει σίγουρα πιο εύκολα, σε πλούσιο χώμα.

• Καλλιεργείται και σε μεγάλες γλάστρες με ένα καλό στραγγερό μείγμα για φυτά εξωτερικού χώρου. Αν έχετε στη διάθεσή σας υλικά και μπορείτε να επιλέξετε, ανακατέψτε αρκετό φυλλόχωμα με κοκκινόχωμα και λίγο περλίτη, σε αναλογία 4:2:1.

• Κατά τη φύτευση, αλλά και κάθε χρόνο με την έναρξη της άνθησης, ενσωματώστε στο χώμα του -στο έδαφος και σε γλάστρα- αρκετό καθαρό κομπόστ ή ένα βιολογικό λίπασμα. Επαναλαμβάνετε νωρίς το φθινόπωρο.

• Όταν έχει αναπτυχθεί, ο προύνος αντέχει αρκετά στην ξηρασία. Όμως, καλό είναι -για να διαμορφώνονται τα όμορφα χαρακτηριστικά του, φύλλα και άνθη- να τον ποτίζετε τακτικά, ειδικά τους ζεστούς μήνες, μακριά από τη βλάστηση, απευθείας στο χώμα.

• Μετά την άνθηση -και με ξηρό καιρό- χρειάζεται κλάδεμα, ώστε να αποκτά όμορφο σχήμα και πλούσια βλάστηση, απομακρύνοντας ξερά και αδύναμα κλαδιά, καθώς και όσα διασταυρώνονται έντονα και παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των υπολοίπων. Σε υγρές περιοχές, το κλάδεμα μπορεί να περιμένει μέχρι πολύ νωρίς το φθινόπωρο, για να αποφευχθούν οι βροχές και η ατμοσφαιρική υγρασία.

Ένα σοβαρό πρόβλημα!

Το παθογόνο

Ο προύνος, όπως και όλα τα πυρηνόκαρπα καρποφόρα (μηλιά, ροδακινιά, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά κ.ά.), υπάρχει περίπτωση να προσβληθεί από το Βακτηριακό έλκος, μια ασθένεια που προέρχεται από την επίθεση παθογόνου βακτηρίου (Pseudomonas syringae pv. morsprunorum).

Η εισβολή

Το πρόβλημα ξεκινά από τυχόν πληγές του δέντρου, που προέρχονται συνήθως, από κλάδεμα ή σπάσιμο κάποιου κλαδιού ή και από την πτώση των φύλλων. Το βακτήριο μεταφέρεται από μολυσμένα φυτικά υπολείμματα, από μολυσμένα εργαλεία, ακόμα και από μολυσμένους πασσάλους στήριξης με την άμεση επαφή και διαδίδεται με τη βοήθεια της βροχής, της υγρασίας και του ανέμου. Η εισβολή του βακτηρίου συμβαίνει κυρίως το φθινόπωρο και μάλιστα, πριν τα μέσα της εποχής, όταν επικρατεί υγρός καιρός και σημειώνονται απότομες αλλαγές θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα.

Τα συμπτώματα

Τα πρώτα συμπτώματα εντοπίζονται συνήθως, τέλη φθινοπώρου με αρχές χειμώνα με τη μορφή τοπικών αποχρωματισμών, κυρίως στα νεαρά κλαδιά, όπου ορισμένες θέσεις αποκτούν σιγά-σιγά καστανή απόχρωση. Κατά τη διάρκεια της ψυχρής εποχής η ασθένεια εξελίσσεται και μπορεί να ξεραθούν ακόμα και οφθαλμοί.

Την άνοιξη το δέντρο έχει ήδη προσβληθεί σοβαρά και παρουσιάζει πλέον έλκη, με υποκείμενο μεταχρωματισμό και άμεση απειλή ξήρανσης σε κλαδιά ή και κορμό. Η προσβολή μπορεί να επεκταθεί και στα φύλλα με τη μορφή σκουρόχρωμων κηλίδων, που σταδιακά σχίζονται, με αποτέλεσμα να εντοπίζονται μικρά ακανόνιστα ανοίγματα στη φυλλική επιφάνεια.

Εξέλιξη και δευτερογενής προσβολή

Τα έλκη στα κλαδιά ή και σταδιακά, στον κορμό είναι ευκρινή και γίνονται πληγές με σκασίματα, από τα οποία αρχίζει κάποια στιγμή να ρέει κόμμι, εξαιτίας δευτερογενούς προσβολής από τον μύκητα Cytospora leucostoma, ο οποίος βρίσκει την ευκαιρία να προσβάλλει τους ευπαθείς ιστούς.

Το δέντρο οδηγείται σε αδυναμία και ξήρανση στην αρχή μικρών κλαδιών και οφθαλμών, ενώ υπάρχει περίπτωση να ξεραθεί σταδιακά, ακόμα και ολόκληρος ο φυτικός οργανισμός, ειδικά όταν η ηλικία του δεν ξεπερνά τα 5 με 6 έτη.

Απαραίτητες ενέργειες

Η θεραπεία είναι πολύ δύσκολη και συνήθως, όταν επισημανθούν τα κύρια συμπτώματα δεν είναι εύκολο να επανέλθει το δέντρο. Καλό είναι βέβαια, ακόμα και αν ασχολείστε με την κηπουρική ερασιτεχνικά, να παρατηρείτε τις επικίνδυνες περιόδους – τέλη φθινοπώρου και αρχές χειμώνα, αλλά και κατά τη διάρκεια όλης της ψυχρής εποχής- τον προύνο σας, επειδή υπάρχει περίπτωση να τον σώσετε, απομακρύνοντας, κάθε ξερό και ύποπτο τμήμα και καλύπτοντας, το άνοιγμα με την ειδική προστατευτική πάστα.

Προσοχή!

Φυσικά, υπάρχει και σκεύασμα κατάλληλο για βιολογικές καλλιέργειες, με το οποίο μπορεί κάποιος επαγγελματίας να ψεκάσει το δέντρο του, όπως γίνεται συστηματικά, με τα πυρηνόκαρπα καρποφόρα. Όμως, ένας ερασιτέχνης κηπουρός ίσως, δεν είναι εύκολο και τόσο απλό όσο φαντάζει, να χειριστεί ένα φυτοπροστατευτικό σκεύασμα, όπως είναι το μυκητοκτόνο οξυχλωριούχος χαλκός με χαμηλή τοξικότητα, αλλά αρκετές προϋποθέσεις και μέτρα ασφαλείας, που πρέπει να τηρηθούν για να προφυλαχθεί ο χρήστης και το περιβάλλον!

Η πρόληψη

• Επιλογή υγειών δέντρων, ανθεκτικών ποικιλιών. Πριν την αγορά, ο προύνος πρέπει να ελέγχεται τόσο στα κλαδιά και τον κορμό, όσο και στο φύλλωμα.

• Το κλάδεμα πρέπει να πραγματοποιείται όταν επικρατεί χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία. Ο βροχερός καιρός ευνοεί την ασθένεια.

• Αν γίνει κάποια πληγή ή τομή από την οποία μπορεί να εισβάλλει το παθογόνο βακτήριο, πρέπει να καλυφθεί με ειδική προστατευτική πάστα, η οποία ενισχύει και την επούλωση.

• Τα εργαλεία και ειδικά, το ψαλίδι κλαδέματος πρέπει να είναι καθαρά και  οι πάσσαλοι στήριξης καινούργιοι.

Προσοχή: Για να μην μεταφέρονται διάφοροι παθογόνοι μικροοργανισμοί με τα εργαλεία κοπής και κλαδέματος, πρέπει να τα φροντίζετε αμέσως, μετά από κάποια εργασία. Αρχικά, τα καθαρίζετε προσεχτικά με ένα πανί ή με μια βούρτσα, ώστε να απομακρύνετε οτιδήποτε έχει μείνει επάνω τους. Στη συνέχεια, είναι προτιμότερο, να τα πλύνετε με ζεστό νερό και υγρό σαπούνι και αφού τα ξεπλύνετε, να τα στεγνώσετε καλά. Στο τέλος, με ένα πανί περάστε τις λεπίδες με λάδι -φαγητού ή κατάλληλο για μέταλλα. Ιδανικά, ψεκάστε με ένα αντισκωριακό σπρέι τις λεπίδες και τις ενώσεις. Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε ένα ειδικό προϊόν με αντισκωριακές και λιπαντικές ιδιότητες, που ενισχύει και την άψογη καθαριότητα των εργαλείων σας.

Χρήσιμες ιδέες “διακόσμησης”      

• Σε κήπους η καλλωπιστική δαμασκηνιά, ο υπέροχος προύνος, εντυπωσιάζει σε μοναχικές ή ομαδικές φυτεύσεις, ειδικά όταν φυτεύεται μέσα στον καταπράσινο χλοοτάπητα.

• Το δέντρο του ξεχωρίζει ανάμεσα στα άλλα πράσινα είδη δέντρων και θάμνων, ενώ δημιουργεί όμορφες αντιθέσεις και με τις ψυχρές επιφάνειες των κτιρίων.

• Όταν τα φυτά του εγκαθίστανται στη σειρά και σε αποστάσεις των 2,50-3,00 μ., δημιουργούνται δενδροστοιχίες, ιδανικές για μεγάλους κήπους και εκτεταμένα πεζοδρόμια.

• Σε κάθε χώρο, ακόμα σε μια μεγάλη γλάστρα, σε εξώστη ή αυλή, διατηρεί και εξελίσσει κάθε χρόνο τις υπέροχες εποχιακές και χρωματικές εναλλαγές του, προκαλώντας τα βλέμματα σε περιορισμένη δενδρώδη μορφή.

• Με τα κατάλληλα κλαδέματα δεν δυσκολεύεται να παραμείνει και με θαμνώδη όψη με ύψος μέχρι τα 2,00-2,50 μ. και πλάτος το πολύ 1.50-2,00 μ.. Απαραίτητη προϋπόθεση, οι σωστές κοπές σε συνδυασμό με τα αναγκαία μέτρα πρόληψης για το βακτήριο που καραδοκεί.