Οι πατάτες είναι μια εύγευστη και υγιεινή τροφή! Καταναλώνεται με πολλούς τρόπους, προσφέροντας σημαντικά στοιχεία για τον ανθρώπινο οργανισμό!  Σίγουρα λοιπόν, αξίζουν μια θέση στη διατροφή σας, αλλά και την προσπάθεια να τις παράγετε μόνοι σας, ώστε σύντομα να γευτείτε τους δικούς σας “καρπούς”.

Δεχτείτε τη βοήθειά τους στην κουζίνα σας και την πολύτιμη προσφορά τους στον οργανισμό σας! Αφήστε τις να ενισχύσουν τις μαγειρικές σας ικανότητες και να προασπίσουν την υγεία σας με τον καλύτερο και γευστικότερο τρόπο!

Το φυτό της πατάτας επιστημονικά αποκαλείται σόλανον το κονδυλόριζο (Solanum tuberosum της οικογένειας Solanaceae). Η ονομασία του είδους πηγάζει από τη μορφή που παίρνει το ριζικό του σύστημα, το οποίο σχηματίζει κονδύλους (tubers), τις δημοφιλείς πατάτες, τα γεώμηλα, όπως αλλιώς λέγονται. Είναι γνωστό ότι συνοδεύουν με επιτυχία διάφορα φαγητά, αλλά και μόνες τους είναι αρκετές για να παρουσιάσουν ένα νόστιμο πιάτο. Έχουν θρεπτική αξία και διαθέτουν κυρίως άμυλο. Επίσης περιέχουν σε ορισμένες ποσότητες καροτίνη, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς και βιταμίνη C.

Άνετη προσαρμογή

Στον κήπο σας, προγραμματίστε την καλλιέργεια της πατάτας τον Μάρτιο σε περιοχές που δεν είναι πολύ κρύες ή πολύ ζεστές. Αν η τοποθεσία σας είναι ψυχρή, περιμένετε τον Απρίλιο ή και αργότερα, το καλοκαίρι, αν είναι ορεινή. Σε θερμό κλίμα μπορείτε να αρχίσετε, ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα, Ιανουάριο ή και Φεβρουάριο.

Κατάλληλο “υλικό”

Τα φυτά της πατάτας αναπτύσσονται από τα μάτια, που βρίσκονται στην επιφάνεια των κονδύλων της. Προμηθευτείτε λοιπόν, από ειδικά γεωπονικά καταστήματα μικρές πατάτες, που φυτεύονται ολόκληρες. Καλό είναι πριν την φύτευση να προηγηθεί προβλάστηση των κονδύλων. Γι’ αυτό το σκοπό, αφήστε τις μικρές πατάτες στο φως και σε χώρο με μέτρια θερμοκρασία κοντά στους 15 βαθμούς Κελσίου, αποφεύγοντας τον ήλιο. Έτσι, μετά έχετε τη δυνατότητα να καταλήξετε σε εκείνες που έβγαλαν κοντά και χοντρά βλαστάρια, απορρίπτοντας όσες έχουν μακριά και λεπτά.

Αντί για μικρούς κονδύλους, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεγάλες πατάτες, τις οποίες θα κόψετε στη μέση (κατά μήκος) ή σε μικρότερα κομμάτια, αρκεί να έχουν πάνω τους τουλάχιστον δύο μάτια. Αφήστε τις να στεγνώσουν για λίγες ημέρες. Προσοχή, το κομμένο μέρος πρέπει να βρεθεί προς τα κάτω. Έτσι, θα βγουν εύκολα έξω από το χώμα τα βλαστάρια, που εμφανίζονται από την αντίθετη μεριά.

Σωστή προετοιμασία

Αφού προσδιορίσετε τον ηλιόλουστο λαχανόκηπό σας, ελέγξτε αν είναι αφράτο το χώμα και έχει καλή αποστράγγιση.  Για να το βελτιώσετε, σκάψτε καλά και ανακατέψτε το με αρκετό κομπόστ. Μετά, δημιουργήστε αυλάκια βάθους 20 εκ. σε απόσταση 50 εκ. περίπου. Τοποθετήστε τις πατάτες (μικρές ή κομμένες) στα αυλάκια ανά 20 εκ. και σκεπάστε τις με χώμα 10 εκ. Αν δεν θέλετε να κάνετε αυλάκια, ανοίξτε μικρούς λάκκους ανά 30 εκ., χρησιμοποιώντας την τσάπα ή το ειδικό εργαλείο για φύτευση βολβών.

Ειδικές απαιτήσεις

Μετά τη φύτευση και όταν το έδαφος έχει στεγνώσει, ποτίζετε με άφθονο νερό. Όσο ο καιρός είναι δροσερός, επαναλαμβάνετε αραιά, ειδικά όταν δεν βρέχει και πιο τακτικά όταν κάνει ζέστη. Μόλις τα νεαρά φυτά βγάλουν μερικά φύλλα -ύψος 10 εκ.- παραχώστε τα, γεμίζοντας χώμα τα αυλάκια ή τους λάκκους. Για να βοηθήσετε ακόμα περισσότερο, πριν ανθίσουν -ύψος 15-25 εκ. περίπου- σκαλίστε, χορηγήστε αρκετό κομπόστ και βιολογικό λίπασμα με καλή περιεκτικότητα σε κάλιο, και προσθέστε πάλι χώμα γύρω τους.

Κατά καιρούς, σκαλίζετε ελαφρά, ώστε να απομακρύνετε και τα αγριόχορτα. Επαναλαμβάνετε το παράχωμα της βάσης, πριν τα φύλλα καλύψουν εντελώς το έδαφος. Προσέξτε, μην ενοχλείτε τη βλάστηση και τις ρίζες τους. Αν τα φυτά σας φαίνονται αδύναμα, ενισχύστε ξανά με κομπόστ και βιολογικό λίπασμα.

Η δική σας συγκομιδή

Σε 90* μέχρι 120** ημέρες από την φύτευση, τα φυτά έχουν ετοιμάσει τους κονδύλους τους. Ξεκινήστε να μαζεύετε, όταν μαραθεί το επάνω μέρος. Αφού καθαρίσετε το έδαφος από τα ξερά τμήματα, σκάψτε για να βγάλετε τις πατάτες. Μπορείτε να ξεριζώσετε και πιο νωρίς τα φυτά σας, όταν έχει απλά αρχίσει η αποξήρανση των φύλλων. Έτσι ή αλλιώς, απομακρύνετε το χώμα πάνω από τους κονδύλους και πετάξτε όσους έχουν πρόβλημα. Αν τους πλύνετε, πρέπει να αφαιρέσετε κάθε ίχνος υγρασίας. Απλώστε τις πατάτες σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο και αφήστε τις να στεγνώσουν.  Αποθηκεύστε τις σε μέρος με παρόμοιες συνθήκες, σε ξύλινα ή μεταλλικά χαμηλά τελάρα. Μην τις ακουμπάτε στο έδαφος, στο δάπεδο ή σε τοίχους. Επίσης, μην τις βάζετε σε μεγάλους σωρούς.

       * Πρώιμες πατάτες σε ζεστές περιοχές.

       ** Όψιμες πατάτες σε κρύα μέρη.

Τα προβλήματα και η αντιμετώπιση

Ο περονόσπορος της πατάτας

Όταν υπάρχει πολύ υγρασία στην ατμόσφαιρα κοντά στα φυτά και κυρίως κοντά και μέσα στο έδαφος, ο περονόσπορος μια σοβαρή ασθένεια, που προκαλείται από τον μύκητα Phytophthora infestans της οικογένειας Pythiaceae, προσβάλλει τα φύλλα, ξεκινώντας από εκείνα που βρίσκονται χαμηλά και εμφανίζει στην επιφάνειά τους ακανόνιστες κηλίδες, αρχικά ανοιχτοπράσινου χρώματος και στη συνέχεια καστανού με κιτρινωπά άκρα. Σε ευνοϊκές συνθήκες υψηλής υγρασίας και θερμοκρασίας 15 έως 25 βαθμούς Κελσίου (με άριστη 18 έως 22 βαθμούς Κελσίου), κάτω από τις κηλίδες εμφανίζεται λευκό χνούδι. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως η ασθένεια, οι κηλίδες εξαπλώνονται σε όλο το έλασμα του φύλλου, το οποίο στη συνέχεια μαραίνεται, ενώ η ξήρανση επεκτείνεται σε βλαστούς, ακόμα και σε ολόκληρο το φυτό. Ο μύκητας μπορεί να προχωρήσει και στους κονδύλους με καστανές ελαφρά βυθισμένες κηλίδες, από όπου εισβάλλει προς το εσωτερικό και προκαλεί σήψη.

Η πρόληψη είναι η βασική αντιμετώπιση της συγκεκριμένης προσβολής. Αποφύγετε την υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και το υπερβολικό πότισμα.

Το σκόνισμα με οικολογικό σκεύασμα θειοχαλκίνης είναι κατάλληλο για την καταπολέμηση του περονόσπορου. Η εφαρμογή δεν πρέπει να γίνεται σε θερμοκρασίες πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου, επειδή είναι επικίνδυνη για τα φυτά, αλλά ούτε και κάτω από 18 βαθμούς Κελσίου, αφού το θειάφι δεν είναι αποτελεσματικό σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Προσοχή: Αν και η θειοχαλκίνη είναι εγκεκριμένο σκεύασμα για χρήση στη βιολογική γεωργία, μπορεί να προκαλέσει δερματικό και οφθαλμικό ερεθισμό. Συνεπώς, κατά την εφαρμογή είναι απαραίτητα όλα τα μέτρα προφύλαξης, που χρησιμοποιούνται για τα ερεθιστικά φυτοπροστατευτικά, όπως μάσκα, κατάλληλα γυαλιά, γάντια και ειδικά ρούχα. Σε περίπτωση που η θειοχαλκίνη έρθει σε επαφή με τα μάτια, ξεπλύνετε προσεκτικά με νερό για αρκετά λεπτά, ενώ αν έρθει σε επαφή με το δέρμα σας, ξεπλύνετε επίσης, καλά με άφθονο νερό.

Ο δορυφόρος της πατάτας

Η πατάτα υπάρχει περίπτωση να προσβληθεί από έναν επικίνδυνο εχθρό, ένα σκαθάρι (Leptinotarsa decemlineata της οικογένειας Chrysomelidae) μήκους περίπου 1 εκ., με κιτρινωπές ραβδώσεις. Το ίδιο το σκαθάρι, αλλά και η πορτοκαλοκόκκινη κυρτή κάμπια του τρώνε κυρίως τα φύλλα και τους μαλακούς βλαστούς. Προληπτικά, παρατηρείτε τακτικά τα φυτά σας και απομακρύνετε το έντομο μόλις το εντοπίσετε. Αν δείτε αρκετά φαγώματα στα φύλλα και ο πληθυσμός του δεν ελέγχεται με αυτόν τον τρόπο, εφαρμόστε ψεκασμό με σκεύασμα φυσικής πυρεθρίνης (πύρεθρο), λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης.