Ναι, είναι αλήθεια. Αν σας ρωτούσαν θα ορκιζόσασταν ότι η πασχαλιά ανθίζει μόνο την άνοιξη, μόνο κοντά στο Πάσχα. Η κλιματική αλλαγή όμως, έχει κάνει το «θαύμα» της και έχει επηρεάσει ριζικά ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή του όμορφου θάμνου. Το ίδιο αρνητικά επηρεάζει και πολλούς άλλους οργανισμούς με αποτέλεσμα να απειλείται το περιβάλλον μας και το μέλλον του πλανήτη γη.
Η εξήγηση είναι το αποτέλεσμα
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η οποία είναι το όργανο των Ηνωμένων Εθνών για την αξιολόγηση της επιστήμης, που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή, συνεχώς επισημαίνει και αποδεικνύει τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τους οργανισμούς του. Και τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σύμφωνα με την 4η Έκθεση Αξιολόγησης – Κλιματική Αλλαγή 2007 της IPCC (Ομάδα εργασίας ΙΙ: Επιπτώσεις, προσαρμογή και ευπάθεια) η φαινολογία, δηλαδή η παρατήρηση των φάσεων φάσεις της ζωής ή αλλιώς ο χρόνος των εποχιακών δραστηριοτήτων των ζώων και των φυτών, ίσως είναι «η απλούστερη μέθοδος για την παρακολούθηση των αλλαγών στην οικολογία των ειδών ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή». Η φαινολογία χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες και ως η πιο παλιά τέχνη της παρακολούθησης των ετήσιων φαινομένων, όπως η άνθηση των φυτών και η μετανάστευση των πτηνών, και θεωρείται πλέον ένα κρίσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση της υπερθέρμανσης της Γης, που πραγματικά συμβαίνει και αποδεικνυεται.
Οι ζωντανοί οργανισμοί, η χλωρίδα και η πανίδα, βρίσκονται σε μια αλληλεξάρτηση και σε μια αλληλεπίδραση. Συνεπώς όταν κάτι αλλάζει και επηρεάζει μια φάση της ζωής ενός φυτού ή ενός ζώου, τότε επηρεάζονται και άλλοι οργανισμοί που θρέφονται ή που τον χρησιμοποιούν με κάποιον τρόπο για την εξέλιξή τους.
Αλλαγή φάσεων ζωής και κλιματική αλλαγή
Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι η παγκόσμια κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη φαινολογία των ειδών, με αποτέλεσμα την αλλαγή των φαινολογικών εκδηλώσεων της άνοιξης και του φθινοπώρου. Για παράδειγμα, θα είδατε, αλλά μπορεί να μην δώσατε και μεγάλη σημασία με την επιβαρυμένη καθημερινότητα, ότι το φετινό φθινόπωρο, όπως και πέρυσι, και μάλιστα όχι τόσο ο Σεπτέμβριος, αλλά ο Οκτώβριος, παρουσίασε μια έντονη αναβλάστηση των φυτών, που δεν τους έχει επιτρέψει ακόμα και μέσα στον Νοέμβριο να προετοιμαστούν για τον χειμώνα.
Και στην πασχαλιά
Έτσι συνέβη και με την όμορφη πασχαλιά, που άνθισε μέσα στον Νοέμβριο, σε προάστια του Πειραιά, σε ένα πεζοδρόμιο και σε έναν μικρό κήπο. Δείτε τις παρακάτω δύο φωτογραφίες, των οποίων η λήψη έγινε στις 4 Νοεμβρίου 2020 και τον Νοέμβριο του 2021, επαναλαμβάνεται η ίδια κατάσταση. Ο υπέροχος θάμνος ξεγελάστηκε!
Βέβαια, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η πρώιμη άνθηση μπορεί να ερμηνεύεται και ως μηχανισμός αποφυγής της διαταραχής (Weiher et al. 1999). Ακόμα και έτσι να είναι, το φαινόμενο αυτό εντοπίζεται και σε αγρωστώδη, αλλά και καρποφόρα φυτά, με αρνητικά αποτελέσματα, επειδή η κλιματική αλλαγή παρουσιάζει σύντομα τις δυσμενείς επιπτώσεις της στις φάσεις της ζωής των οργανισμών. Και πολύ απλά, μπορεί να μην “δέσουν” σωστά οι καρποί ή να πέσουν, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών ή να διαταραχθεί η έκπτυξη των νέων βλαστών και να καθυστερήσει η εαρινή ανάπτυξη.
Επίσης, ένα σημαντικό παράδειγμα αρνητικής επίπτωσης της αλλαγής του περιβάλλοντος είναι μια σπουδαία παρατήρηση των επιστημόνων: Το δίκτυο των φυτών και των επικονιαστών τους εξαρτάται άμεσα από τη χρονική συνεύρεση των ειδών, δηλαδή ανθισμένα φυτά και έντομα – επικονιαστές. Αφού λοιπόν τα φυτά μπορούν να ανθίσουν διαφορετικά χρονικά διαστήματα, από εκείνα που συνέπιπταν με την αναζήτηση και εύρεση τροφής από τους επικονιαστές, αυτό και μόνο το γεγονός αποδεικνύει την μεγάλη αναταραχή της εξέλιξης φυτών, επικονιαστών και πολλών άλλων οργανισμών που εξαρτιούνται από την επιτυχή συνεύρεσή τους.
Και η πασχαλιά δεν εξαιρείται, επειδή είναι ένα φυτό, που προτιμούν έντομα- επικονιαστές και μάλιστα από τα πιο σπουδαία μελισσοκομικά είδη που μπορείτε να έχετε στον κήπο ή τη βεράντα σας. Συνεπώς, η αλλαγή στον χρόνο της άνθησης, ακόμα και η αρνητική επιρροή των χαμηλών θερμοκρασιών στον θάμνο της, αμέσως μετά την φθινοπωρινή άνθηση, θα επιφέρουν σίγουρα αρνητικές επιπτώσεις στην εαρινή φάση της ζωής της με αποτέλεσμα την διαταραχή της επικονίασης. Και για να υπάρξει απόλυτη κατανόηση της σημαντικότητας του φαινομένου, αρκεί να αναλογιστείτε ότι η επίσκεψη των εντόμων – επικονιαστών στα λουλούδια έχει ως αποτέλεσμα τη βασική διεργασία για την αναπαραγωγή των περισσοτέρων φυτών, από τα οποία κρίνεται το μεγαλύτερο ποσοστό της διατροφής του ανθρώπου.
Σίγουρα η πασχαλιά δεν είναι η μόνη που έχει απορρυθμιστεί. Φανταστείτε τι έχει συμβεί στο κλίμα μας και σκεφτείτε πως μπορούμε να βοηθήσουμε το περιβάλλον. Υπάρχουν πολλοί τρόποι και πολλοί λόγοι να το κάνουμε αυτό.
