Η συγκομιδή του ευλογημένου καρπού –τόσο σε τρόπο, όσο και σε χρόνο- εξαρτάται από σημαντικούς παράγοντες, που επηρεάζουν όχι μόνο την ποιότητα του ελαιόκαρπου και επομένως, του λαδιού, αλλά και τη μελλοντική ζωή του δέντρου και την επόμενη καρποφορία!

Στα περισσότερα μέρη της χώρας μας το μάζεμα της ελιάς γίνεται, όχι μόνο ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες, την ποικιλία και το στάδιο ωρίμανσης, αλλά και σύμφωνα με τις συνήθειες της περιοχής και τις επικρατούσες μεθόδους. Έτσι, συχνά, μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα, όπως για παράδειγμα χαμηλή ποιότητα λαδιού, ακόμα και μείωση ή και εξάλειψη της επόμενης καρποφορίας. Η σωστή ενημέρωση είναι ένα σπουδαίο γνωστικό εφόδιο και αν το λάβετε υπόψη σας, πολλά μπορούν να αλλάξουν!

Σημαντικές πληροφορίες

• Ο χρόνος ωρίμανσης δεν μπορεί να οριστεί αυστηρά και εξαρτάται από την καλλιεργούμενη ποικιλία, τις κλιματολογικές συνθήκες, αλλά και την –κάθε φορά- ποσότητα των καρπών στα δέντρα.

• Γενικά, η ωρίμανση αρχίζει από την εμφάνιση των μοβ κηλίδων μέχρι να επέλθει το χαρακτηριστικό τελικό χρώμα εξωτερικά και εσωτερικά του καρπού. Στις περισσότερες ποικιλίες όμως, αυτές οι αλλαγές και επομένως, η ωρίμανση δεν συμβαίνει ταυτόχρονα σε όλους τους καρπούς ενός δέντρου, αλλά πραγματοποιείται σταδιακά!

• Μόλις ο καρπός αποχτήσει το μέλαν-ιώδες χρώμα, έχει και το μεγαλύτερο μέγεθος, αν και όταν φτάσει σ’ αυτό το σημείο, μπορεί να χάσει κάποια υγρασία, οπότε και να μειωθεί το βάρος του.

• Όταν δεν υπάρχει κανένας πράσινος καρπός πάνω στο δέντρο, τότε η συνολική περιεκτικότητα σε λάδι βρίσκεται στο απόγειό της και πρακτικά, παραμένει σταθερή για αρκετό χρονικό διάστημα.

• Μάλιστα, για κάποιο χρονικό διάστημα, όσο μένουν οι ώριμοι καρποί στο δέντρο, η ποιότητα του λαδιού δεν μεταβάλλεται έντονα. Αν καθυστερήσει όμως, το μάζεμα, τόσο οι καρποί χάνουν σε άρωμα και γεύση!

• Το πιο αρωματικό λάδι παράγεται όταν αρχίζουν να ωριμάζουν οι ελιές, στάδιο κατά το οποίο αρκετοί καρποί πάνω στο δέντρο είναι ακόμα πράσινοι!

• Όταν οι ελιές ωριμάζουν, δεν πέφτουν μόνες τους εύκολα, ενώ στη συνέχεια, αρκετές από αυτές εγκαταλείπουν το δέντρο. Εξάλλου, η φυσική καρπόπτωση –πριν την ολοκλήρωση της ωρίμανσης, αλλά και μετά- εξαρτάται από την ποικιλία και την υγεία του δέντρου, αλλά και από τις κλιματολογικές συνθήκες.

Θυμηθείτε:

Αν οι ελιές μαζευτούν νωρίς κατά την περίοδο ωρίμανσης –κυρίως ως επιτραπέζιες- ή ακόμα και πράσινες, η επόμενη καρποφορία είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με εκείνη των δέντρων, στα οποία καθυστέρησε η συγκομιδή.

Εξάλλου, είναι σίγουρο ότι σε περίπτωση που οι καρποί παραμείνουν πάνω στο δέντρο για αρκετό καιρό, η επόμενη άνθηση δεν θα είναι πλούσια!

Η εποχή

Ημερολογιακά, η ωρίμανση ξεκινά –από τις πιο ζεστές περιοχές και στις πρώιμες ελιές- τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου και διαρκεί –πάντα ανάλογα τις κλιματολογικές συνθήκες και την ποικιλία- μέχρι και μετά τα μέσα Δεκεμβρίου. Έτσι, η συλλογή του ελαιόκαρπου αρχίζει μέσα στον Νοέμβριο και μπορεί ανάλογα τον τόπο και την ποικιλία να πραγματοποιηθεί και μέχρι και μέσα στον χειμώνα! Φυσικά, στα προηγούμενα υπεισέρχονται διάφοροι παράγοντες και υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα στην Κέρκυρα η συλλογή της ελιάς γίνεται Μάρτιο, Απρίλιο!

Λαμβάνοντας υπόψη λοιπόν, τις επικρατούσες ημερομηνίες σχετικά με την περιοχή και την ποικιλία σας, καθώς και όλες τις προαναφερόμενες πληροφορίες, μπορείτε να εντοπίσετε την ιδανική στιγμή για τη δική σας συγκομιδή. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η κατάλληλη εποχή για να μαζευτούν οι καρποί, ειδικά για παραγωγή λαδιού, είναι όταν δεν υπάρχουν πράσινοι καρποί πάνω στο δέντρο.

Μάλιστα, για να επιτευχθεί καλύτερης ποιότητας λάδι και μεγαλύτερη ελαιοπεριεκτικότητα, η συγκομιδή χρειάζεται να γίνει στην αρχή της αλλαγής του χρώματος του καρπού!

Συγκομιδή με…

…ραβδισμό

Συνηθίζεται σε πολλά μέρη και έχει πολύ καλή απόδοση σε σχέση με τις άλλες –χωρίς μηχανικά μέσα- μεθόδους. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως, ο εργάτης, ο αποκαλούμενος τιναχτής, να είναι ειδικευμένος σε αυτή την εργασία. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί με τον ραβδισμό να ζημιώσει πολλά καρποφόρα κλαδιά και έτσι, το δέντρο δεν θα έχει τη δυνατότητα να καρποφορήσει την επόμενη χρονιά. Εξάλλου, η συγκεκριμένη εργασία πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή, ώστε να μην τραυματίζονται τα μέρη της ελιάς, με αποτέλεσμα να γίνονται ευάλωτα στον παγετό, σε έντομα και ασθένειες από επικίνδυνους μικροοργανισμούς, όπως είναι το βακτήριο της φυματίωσης ή καρκίνωσης, όπως αλλιώς ονομάζεται. 

Φυσικά, ο ραβδισμός γίνεται από το έδαφος ή από σκάλα με αποτέλεσμα οι καρποί να πέφτουν κάτω, αφού όμως έχουν στρωθεί κατάλληλα πανιά ή πλαστικά δικτυωτά.

…μηχανικά ελαιοραβδιστικά

Και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται πολλή προσοχή στον ραβδισμό και στο άτομο που θα τον εφαρμόσει. Απαιτεί σωστή επιλογή του κατάλληλου μηχανήματος, ηλεκτροκίνητου ή βενζινοκίνητου, που ευτυχώς σήμερα υπάρχουν σε αρκετούς διαφορετικούς τύπους στην αγορά.

…με τα χέρια από το έδαφος

Πραγματοποιείται –μία ή συχνά, περισσότερες φορές, ακόμα και κάθε βδομάδα- όταν αφήνονται οι καρποί να πέσουν μόνοι τους πάνω σε απλωμένα ελαιόπανα ή δίχτυα. Επειδή έχει επέλθει υπερωρίμανση, το παραγόμενο λάδι είναι υποβαθμισμένης ποιότητας. Εξάλλου και η οξύτητά του είναι αυξημένη, κυρίως, αν οι καρποί έχουν μείνει αρκετά στο έδαφος. Συχνά, δεν συμφέρει όχι μόνο λόγω της αξίας του τελικού προϊόντος, αλλά και εξαιτίας του κόστους των συλλογών μέχρι να ολοκληρωθεί η συγκομιδή. Σίγουρα όμως, προσφέρεται όταν οι περιοχές είναι δύσβατες και τα δέντρα είναι πολύ ψηλά.

…με τα χέρια από το δέντρο

Εδώ ο εργάτης -από το έδαφος ή από σκάλα- μαζεύει τις ελιές από το δέντρο και τις αφήνει να πέσουν κάτω -σε κατάλληλα πανιά ή πλαστικά δικτυωτά- ή τις ρίχνει σε δοχείο, που φέρει πάνω του. Σε άλλη περίπτωση, αλλά με τον ίδιο στόχο, χτενίζονται τα κλαδιά της ελιάς με τα χέρια ή με ειδικές χτένες. Έτσι, οι συγκεκριμένοι τρόποι εξασφαλίζουν άριστο επιτραπέζιο καρπό, αλλά είναι χρονοβόροι και επίπονοι.

…με μηχανοκίνητα χτένια

Μειώνουν τον χρόνο και τον κόπο, αλλά χρειάζονται προσοχή στη χρήση και την επιλογή. Συχνά συνδυάζονται με ελαιοραβδιστική χρήση, γι’ αυτό και μάλλον, θα τα εντοπίσετε, όπου προσφέρονται και τα σχετικά μηχανήματα.

…με καροτσάκι

Είναι ένα ηλεκτροκίνητο μηχάνημα, το οποίο απομακρύνει τους καρπούς από τα κομμένα κλαδιά, ενώ μετά μπορεί να τους διαχωρίσει από τα φύλλα. Εφαρμόζεται μόνο σε περιοχές, όπου πραγματοποιείται η συγκομιδή συγχρόνως, με το κλάδεμα.

…με άλλα μηχανικά μέσα

Έχουν δοκιμαστεί διάφορα, αλλά έχει επικρατήσει κυρίως, το σύστημα δονήσεως με ειδικά μηχανήματα. Οι αποκαλούμενοι δονητές ελιάς εφαρμόζονται συνήθως, σε γεωργικό ελκυστήρα με τέτοιο τρόπο ώστε συγκεκριμένο μέρος να προσαρμόζεται στους χοντρούς βραχίονες του δέντρου και να τους μεταδίδει δονήσεις ικανές να προκαλέσουν καρπόπτωση. Μάλιστα οι ελιές πέφτουν σε ειδικό δίχτυ, το οποίο είναι και αυτό προσαρμοσμένο στο τρακτέρ και έτσι, η όλη μηχανική συγκρότηση αποχτά ρόλο συλλέκτη ελιάς. 

Η συγκεκριμένη μέθοδος δεν έχει πάντα τα καλύτερα αποτελέσματα, αφού συχνά δεν γίνεται να πέσουν όλοι οι καρποί και δεν μπορεί πάντα να εφαρμοστεί σε κάθε ελαιώνα. Παρόλα αυτά, τα μηχανήματα εξελίσσονται και ολοένα τα προβλήματα μειώνονται. Μάλιστα ενώ σε ορισμένους δονητές απαιτούνται κατάλληλα διαμορφωμένη εδαφική επιφάνεια, ειδικό σύστημα φύτευσης και δέντρα με συγκεκριμένη κόμη και καθορισμένο ύψος, σήμερα υπάρχουν δονητές νέας γενιάς, που μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στις δύσκολες ελληνικές συνθήκες. Βέβαια και σε αυτούς η απόδοση μπορεί να γίνει καλύτερη, αν τα δέντρα διαμορφωθούν ανάλογα.