Ο θόρυβος, ο ενοχλητικός περιβαλλοντικός ήχος, κυρίως, στα αστικά κέντρα, απειλεί την ανθρώπινη υγεία, χωρίς πάντα να γίνεται άμεσα αντιληπτός! Έτσι, η ηχορύπανση είναι γεγονός και αποτελεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, που μπορεί όμως, να ελεγχθεί με τα φυτά!

Τα φυτά χαρακτηρίζονται ως μέσα ακουστικού ελέγχου ή αλλιώς, “ρυθμιστές θορύβου” και έχουν τη δύναμη να παρεμποδίζουν τους επιβαρυντικούς ήχους και να τους απαγορεύουν να βλάπτουν τον άνθρωπο!

* Στην αρχική φωτογραφία φαίνεται χώρος πρασίνου με ποικιλία φυτών, δέντρα και χλοοτάπητα στη Βιέννη! Ιδανική έκταση για ξεκούραση των επισκεπτών και συγχρόνως, για προστασία των κατοίκων από τον θόρυβο της πόλης και κυρίως, από την έντονη κυκλοφορία των κοντινών κεντρικών δρόμων!

Αφορμή και αιτία

Τα μέσα μεταφοράς και κυρίως, η οδική κυκλοφορία, οι διάφορες δραστηριότητες, με τα  βιομηχανοποιημένα “προϊόντα”, τα εργοτάξια, μόνιμα ή περιστασιακά, ακόμα και οι δραστηριότητες αναψυχής, σε συνδυασμό με την έλλειψη μεγάλων ελεύθερων χώρων πρασίνου, ανέπτυξαν μια διαφορετικής μορφής ρύπανση, μια αόρατη μόλυνση του αέρα, τον θόρυβο!

Ο οποιοσδήποτε δυσάρεστος ήχος, ο οποίος αφορά την αντίδραση του κεντρικού νευρικού συστήματος του ανθρώπινου δέκτη, επηρεάζει αρνητικά την εσωτερική ισορροπία του και δεν τον αφήνει να ηρεμίσει ποτέ, εντελώς! Διαταράσσει τον ύπνο του και μειώνει την απόδοση σε σωματική, αλλά κυρίως, σε πνευματική εργασία!

Τα αποτελέσματα δεν αποκαλύπτονται άμεσα, αλλά η ενόχληση, που προσπαθεί να μείνει στο περιθώριο, βάλλοντας τον άνθρωπο κρυφά και φανερά μαζί, επιδρά αρνητικά συνεχώς, σε κάθε φάση της ζωής του! 

Σύμφωνα με την Eulalia Peris, την εμπειρογνώμονα σε θέματα περιβαλλοντικού θορύβου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, για τα βασικά πορίσματα της έκθεσης του ΕΟΠ, “η ηχορύπανση αποτελεί μείζον πρόβλημα, τόσο για την υγεία του ανθρώπου, όσο και για το περιβάλλον“. ( https://www.eea.europa.eu/el/articles/i-ichorypansi-apotelei-meizon-problima )

Είναι ανάγκη λοιπόν, αυτό να σταματήσει, έστω να μειωθεί όσο είναι εφικτό και μάλιστα, με έναν απόλυτα οικολογικό τρόπο, με τη συνεργασία των αξιόλογων υπερασπιστών της υγείας, τα φυτά! Μπορεί να μη διαθέτουν την ικανότητα να καταργήσουν τις πηγές των ανεπιθύμητων ήχων, έχουν όμως, τη δύναμη να τους παρεμποδίσουν και να τους απαγορέψουν να μας βλάψουν.

Η μεγάλη διαφορά (από την ύπαιθρο στην πόλη)

Σίγουρα, έχουμε νιώσει τη διαφορά από το χωριό στην πόλη, από την χαλαρότητα της υπαίθρου στο γεμάτο φασαρία “κοινωνικό περιβάλλον”. Μοιάζει και θέλουμε να πιστεύουμε ότι η συγκεκριμένη ηχητική ενόχληση είναι μικρή! Πάντα όμως, είναι αρκετά μεγάλη για να μας κάνει να συνειδητοποιούμε την ήρεμη αίσθηση που χάνουμε, όταν απομακρυνόμαστε από την Φύση, όταν αναγκαζόμαστε να μένουμε και να λειτουργούμε μέσα σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο με φόντο τον αόρατο εχθρό, την ηχορύπανση!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η ηχορύπανση είναι η δεύτερη επικίνδυνη περιβαλλοντική ρύπανση μετά την ατμοσφαιρική!

Ένα παράδειγμα

Είναι πολύ εύκολο να αντιληφθούμε τι συμβαίνει μέσα μας με τον θόρυβο, όταν μετά από δύο ώρες παραμονής σε κέντρο διασκέδασης, βρεθούμε στο δρόμο!  Ο εσωτερικός μας κόσμος διαταράσσεται και η ακουστική ικανότητα μειώνεται μέχρι και 40%!  Μπορεί μετά από δύο -το πολύ- ημέρες να φαίνεται ότι ακούμε και πάλι πολύ καλά, αλλά αυτό δεν γίνεται ποτέ, αφού πλήρης αποκατάσταση δεν υπάρχει!

Η ηχορύπανση βλάπτει σοβαρά την υγεία!

Έχει διαπιστωθεί ότι ο έντονος ήχος αυξάνει τους παλμούς της καρδιάς και καθώς δυναμώνει, μειώνει τα αντανακλαστικά του ανθρώπινου οργανισμού. Ο θόρυβος μοιάζει να αποπροσανατολίζει τις αισθήσεις και δημιουργεί ψυχικές διαταραχές.  Προκαλεί ανωμαλίες στο κυκλοφορικό και βλάπτει την όραση, καθώς προβληματίζει την αντίληψη του βάθους και την εστίαση των εικόνων. Καθημερινά μπορεί να βασανίσει καρδιά και σώμα!

Ο έντονος ήχος δημιουργεί προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, ψυχικά, οργανικά και λειτουργικά!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) σημαντικά προβλήματα ψυχικής και υγείας των ανθρώπων στις πόλεις προέρχονται από τον θόρυβο! Χαρακτηριστικά αναφέρεται: “Ο υπερβολικός θόρυβος βλάπτει σοβαρά την ανθρώπινη υγεία και παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων στο σχολείο, στην εργασία, στο σπίτι και στον ελεύθερο χρόνο. Μπορεί να διαταράξει τον ύπνο. να προκληθούν δυσμενή καρδιαγγειακά, μεταβολικά, ψυχοφυσιολογικά αποτελέσματα…” ( https://www.who.int/europe/health-topics/noise#tab=tab_1 )

Ένα πολύ σημαντικό άρθρο κοινοποιημένο (24/05/2018) στην Ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Η ηχορύπανση είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία στη ζωή της πόλης» αναφέρεται μεταξύ άλλων «Ο θόρυβος της κυκλοφορίας αυξάνει την αρτηριακή πίεση των ανθρώπων, η οποία σχετίζεται με καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά». ( https://projects.research-and-innovation.ec.europa.eu/en/horizon-magazine/noise-pollution-one-biggest-health-risks-city-life )

Πράσινες (ωτο)ασπίδες

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 έχουν ξεκινήσει έρευνες για τη χρήση των φυτών, ως μέσα ακουστικού ελέγχου ή “ρυθμιστές θορύβου”, όπως χαρακτηριστικά αποκαλούνται! ( https://www.forestresearch.gov.uk/tools-and-resources/fthr/urban-regeneration-and-greenspace-partnership/benefits-of-greenspace/noise-abatement/ )

Έχει πλέον, αποδειχτεί οι πράσινες ασπίδες παρεμποδίζουν το θόρυβο ( https://www.researchgate.net/publication/43344334_The_Investigation_of_Noise_Attenuation_by_Plants_and_the_Corresponding_Noise-Reducing_Spectrum ), γεγονός που αντιλαμβάνεται κάθε ένας από εμάς, όταν βρεθεί σε ένα χώρο που οριοθετείται από φυτικούς φράχτες ή που περιτριγυρίζεται από πολλά πράσινα είδη.

Οι παλμικές κινήσεις των ηχητικών κυμάτων απορροφώνται από τα φύλλα, τα κλαδιά, ακόμα και από τους λεπτούς βλαστούς. Έτσι, οι θάμνοι με τα σκληρά και παχιά φύλλα εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ησυχία.

Μάλιστα τα δέντρα έχουν την ικανότητα διασποράς ή διάχυσης του ήχου, ενώ όλες οι συγκεκριμένες κυρίαρχες πράσινες μορφές εκτρέπουν και διαθλούν τα κύματά του. Εξάλλου, ακόμα και αν δεν μπορούν να καταργήσουν εντελώς, μια ενοχλητική ακουστική αίσθηση, σίγουρα έχουν τη δυνατότητα να τη θέσουν εκτός μάχης, βάζοντας σε εφαρμογή άλλα μέσα, όπως το θρόισμα των φύλλων ή άλλους ευχάριστους ήχους, που αποκαλύπτονται μέσα από τη βλάστησή τους με μια αέρινη ανάσα, όπως συμβαίνει στα μπαμπού!

Οι παλμικές κινήσεις των ηχητικών κυμάτων απορροφώνται από τα φύλλα, τα κλαδιά, ακόμα και από τους λεπτούς βλαστούς!

Ευσεβείς πόθοι και εύστοχες ενέργειες

Οι χώροι πρασίνου και οι δενδροστοιχίες, τα αποκαλούμενα Green Spaces ή αλλιώς, ζώνες (ή χώροι) πρασίνου, όπως οι πράσινες διαδρομές και τα μεγάλα πάρκα, οι πλατείες και τα μικρά “πάρκα τσέπης”, θέτουν τις βάσεις για μια ήρεμη και καλύτερη ζωή, για ένα βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον! Επίσης, η φύτευση των ελεύθερων -ορεινών και μη- περιαστικών εκτάσεων κρίνεται ζωτικής σημασίας!

Οι πράσινες διαδρομές και τα μεγάλα πάρκα, οι πλατείες και τα “πάρκα τσέπης” θέτουν τις βάσεις για ένα βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον!

Ας ελπίσουμε να παρθούν άμεσα, σωστές αποφάσεις από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και να μπουν σε εφαρμογή προγράμματα διαμορφώσεων, βασισμένα, στην Αρχιτεκτονική Τοπίου, στην Πολεοδομία, στη Γεωπονία και στη Δασοπονία, λαμβάνοντας υπόψη την εύρυθμη κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, αλλά όχι σε βάρος του ανθρώπου και του περιβάλλοντος!

Μέχρι όμως, να γίνουν μεγάλα βήματα, ας δημιουργήσουμε το δικό μας πράσινο καταφύγιο, στους χώρους μας! Τα φυτά μπορούν και ξέρουν να μας υποστηρίξουν, καθώς καθαρίζουν την ατμόσφαιρα από κάθε τι επιβλαβές για την πολύτιμη υγεία μας και γίνονται πραγματικές ασπίδες προστασίας από την ηχορύπανση!

Προτάσεις για τους δικούς σας χώρους!

• Δημιουργήστε ένα φυσικό ηχοπέτασμα για το εξωτερικό καθιστικό της βεράντας και το σπίτι, τοποθετώντας στη σειρά κατά μήκος των ορίων του εξώστη, ζαρντινιέρες με ψηλές θαμνώδεις παρουσίες, οι οποίες κρατούν χειμώνα-καλοκαίρι τα σκληρά φύλλα τους!

• Προτεινόμενα είδη, για την προηγούμενα περίπτωση, αλλά και για την περίφραξη ενός μικρού κήπου, που γειτνιάζει με δρόμο, θεωρούνται κατάλληλα τα αρωματικά φυτά δάφνη και μυρτιά, αλλά και τα ανθοφόρα πικροδάφνη και βιβούρνο!

• Στο πεζοδρόμιο, αν μπορείτε, ή και μέσα στον κήπο, περιμετρικά, φιλοξενήστε ψηλά δέντρα, που κρατούν τα μεγάλα φύλλα τους όλο τον χρόνο. Προτιμήστε όσα αναπτύσσονται πολύ, όπως είναι ο βραχυχίτωνας, αλλά και η αειθαλής μαγνόλια, η κουκουναριά και η χαρουπιά.  Ξεπερνούν τα 10 μέτρα και προστατεύουν από το θόρυβο ακόμα και τα πιο “ψηλά” διαμερίσματα!

• Όταν δεν υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος -στο πεζοδρόμιο ή στον κήπο- κόβετε τα χαμηλά κλαδιά ή καλλιεργείτε θαμνώδη είδη, τα οποία μπορούν να εξελιχθούν σε ύψος, αλλά όχι σε ενοχλητικό πλάτος!

• Η δάφνη (μέχρι 10 μ.), η κουμαριά (μέχρι 3 μ.), ο δαφνοκέρασος (μέχρι 4 μ.), το αειθαλές βιβούρνο (μέχρι 3 μ.), η μυρτιά (μέχρι 3 μ.), η πικροδάφνη (μέχρι 4 μ.) ο ράμνος (μέχρι 4 μ.), η φωτίνια (μέχρι 5 μ.) και η αγγελική (4 μ.) δημιουργούν ακέραιους πλούσιας βλάστησης φυτικούς φράχτες, με πολλά κλαδιά και άφθονα δερματώδη και όμορφα φύλλα, τα οποία ξεκινούν από χαμηλά ή περιορίζονται προς τα επάνω όταν το θελήσετε!

• Όλα τα προηγούμενα είδη παραμένουν σε περιορισμένες διαστάσεις (1 μ.-2 μ.), κατάλληλες για μπαλκόνια ή μπορούν να αφεθούν να φτάσουν το τελικό ύψος τους, καλλιεργώντας τα σε έδαφος, με βοηθό πάντα την καλή συντήρηση και το απαραίτητο κλάδεμα.

Θυμηθείτε ότι όσο πιο πολλά διαφορετικά είδη -όχι μόνο σε ύψος, αλλά και σε σχήμα- χρησιμοποιήσετε σε βεράντα και κήπο, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα σε εικόνα, αλλά σε μείωση θορύβου!

• Αν υπάρχει ακόμα και στο εξοχικό σας, για κάποιο λόγο, όπως πολυσύχναστη παραλία ή ενοχλητικός δρόμος, πρόβλημα θορύβου και επομένως, ανάγκη φυτικού ηχοπετάσματος, προτιμήστε τα σκληρά ελληνικά είδη, που αντέχουν στην ξηρασία, όπως δάφνη, μυρτιά, και πικροδάφνη για παραθαλάσσια μέρη, ενώ κουμαριά και ράμνο για ορεινές περιοχές!

• Ακόμα και μια κάθετη επιφάνεια, όπως ένας εξωτερικός τοίχος αυλής ή και ένα δικτυωτό πλαίσιο μιας βεράντας μπορεί να μειώσει αισθητά τους έντονους ήχους, αρκεί να καλυφθεί με πλατύφυλλα αειθαλή αναρριχώμενα, όπως είναι ο κισσός και η πασσιφλόρα.

• Όταν το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο και προέρχεται από συγκεκριμένη πηγή, καλλιεργήστε προς την πλευρά εκείνης, φυτά πιο χαμηλά και με πλούσια βλάστηση, ενώ προς το μέρος, όπου θα βρίσκεστε, φυτέψτε πιο ψηλά είδη, ενισχύοντας διπλά την ηχομόνωση. Για παράδειγμα, αν ο θόρυβος της Εθνικής οδού φτάνει από συγκεκριμένη κατεύθυνση στον κήπο σας, συντηρήστε εξωτερικά, θάμνους δαφνοκέρασου και εσωτερικά, συμπληρώστε με μια πυκνή σειρά ψηλών βραχυχιτώνων.

Φτιάξτε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον για χάρη ενός απλού καθιστικού στον κήπο, κάτω από έναν ευκάλυπτο, ο οποίος έχει το πιο ευχάριστο και ρομαντικό θρόισμα!

• Ο χλοοτάπητας βοηθά σημαντικά και στη μείωση του θορύβου, καθώς έχει βρεθεί ότι τα μικρά, αλλά πυκνά φυτά του έχουν σημαντική δυνατότητα απορρόφησης ήχου.

• Ξεφύγετε από την πραγματικότητα στον χώρο της ταράτσας, πλαισιώνοντας ένα γωνιακό τμήμα της με ψηλά μπαμπού, που θα σας μεταφέρουν νοερά μακριά από την καθημερινότητα και θα σας χαρίσουν αξέχαστες ώρες με το γλυκό ήχο των φύλλων τους, που προκαλείται ακόμα και από την πνοή της απαλής αύρας!

Και μην ξεχνάτε!

Aκόμα και αν δεν έχετε μεγάλη έκταση, πάντα τα φυτά, ακόμα και τα περιορισμένης ανάπτυξης, σας βοηθούν να μειώσετε τους έντονους ήχους! Όπου και αν βρίσκεστε, αντιμετωπίστε την ηχορύπανση με συμμάχους τα σπουδαία πράσινα είδη και θα αισθανθείτε τη διαφορά, ανοίγοντας το παράθυρό σας και καλημερίζοντας ένα ήσυχο πρωινό!