Αν εκτιμάτε τις ιδιότητές τους, γευστικές και υγιεινές, δεν μένει παρά να δοκιμάσετε να καλλιεργήσετε το φυτό, που τους παράγει! Βασικές προϋποθέσεις για να “δέσουν” τα δικά σας ακτινίδια είναι να υπάρχει αρκετός χώρος σε ευνοϊκή θέση και καλή διάθεση για σωστή περιποίηση!

Πολύτιμα στοιχεία

Η ακτινιδιά (Actinidia deliciosa της οικογένειας Actinidiaceae) αναπτύσσεται γρήγορα και βγάζει μακριά κλαδιά, που ξεπερνούν τα 5-7 μ., τα οποία καθώς μεγαλώνουν περιστρέφονται.  Έτσι, μπορούν να σκαρφαλώσουν σε διάφορα υποστηρίγματα -πέργολες, σύρματα, δικτυωτά πλαίσια, στύλους, κάγκελα κ.ά.- ώστε να “εξυπηρετήσουν” αρκετές καταστάσεις σε επίπεδο διαμόρφωσης κήπου, βεράντας ή και ταράτσας.   Τα φύλλα της έχουν φωτεινό πράσινο χρώμα, που συχνά παραλλάσσει ευχάριστα, ενώ τα καλοκαιρινά άνθη της είναι ανοιχτοκίτρινα με απαλό άρωμα. 

Τον Οκτώβριο, αλλά και τον Νοέμβριο ωριμάζουν οι καφέ καρποί, οι οποίοι ανάλογα την ποικιλία διαφοροποιούνται -εκτός από την ακριβή περίοδο ωρίμανσης- και στα χαρακτηριστικά τους! Για παράδειγμα η πιο γνωστή ποικιλία, η Hayward, παρουσιάζει μια καλή παραγωγή με τους δημοφιλείς καφέ χνουδωτούς μυρωδάτους καρπούς με την πράσινη σάρκα και τη γλυκόξινη γεύση. Υπάρχουν ακόμη, ποικιλίες όπου ο καρπός δεν έχει χνούδι και η σάρκα είναι κίτρινη ή κόκκινη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί και καλλιεργείται ήδη, μια νεότερη και καλύτερη ποικιλία, η ακτινιδιά “Τσεχελίδης”, της οποίας οι καρποί, αν και μοιάζουν πολύ με εκείνους της Hayward, υπερτερούν σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, θρεπτικά στοιχεία και αντιοξειδωτικά συστατικά.

Τον Οκτώβριο, αλλά και τον Νοέμβριο ωριμάζουν οι καφέ καρποί, οι οποίοι ανάλογα την ποικιλία διαφοροποιούνται -εκτός από την ακριβή περίοδο ωρίμανσης- και στα χαρακτηριστικά τους!

Τα δημοφιλή ακτινίδια πετυχαίνουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, αλλά και προσφορά άλλων βιταμινών -κυρίως του συμπλέγματος Β (όπως είναι και το φολικό οξύ), βιταμίνη Α και βιταμίνη Ε. Επίσης, έχουν σπουδαία στοιχεία, όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο και σίδηρο, ακόμα και Ω3 λιπαρά, που προσφέρονται από τα σποράκια τους. Εξάλλου, είναι πλέον γνωστή η βοήθειά τους στη λειτουργία του πεπτικού συστήματος, ενώ οι αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες -κυρίως εκείνων που προέρχονται από βιολογική καλλιέργεια- είναι πολύτιμες, υποστηρίζοντας συγχρόνως την όραση και την καρδιακή λειτουργία. Δίκαια λοιπόν, οι Κινέζοι αποκαλούν την ακτινιδιά “φυτό της υγείας”.

Προσοχή στην κύρια προϋπόθεση

Το εξωτικό καρποφόρο, που πλέον έχει προσαρμοστεί στη χώρα μας, διαθέτει αρσενικά και θηλυκά άνθη σε ξεχωριστά φυτά. Έτσι, για να σχηματιστούν τα ακτινίδια σε εκείνο με τα θηλυκά, πρέπει κάπου κοντά του να υπάρχει φυτό με αρσενικά. Γι’ αυτό, αν αποφασίσετε να “δημιουργήσετε” ακτινίδια, πρέπει να βρείτε χώρο για να αναπτυχθούν κάπως κοντά, τουλάχιστον δύο φυτά, δηλαδή ένα θηλυκό και ένα αρσενικό. Καλό είναι βέβαια, να γνωρίζετε ότι ένα αρσενικό, δηλαδή ο επικονιαστής, έχει την ικανότητα να καλύψει -τη γονιμοποίηση- μέχρι και έξι θηλυκών.

Σωστή προσαρμογή

Αφήστε την ακτινιδιά να ζήσει στον ήλιο ή σε ημισκιά, σε προφυλαγμένο απάνεμο μέρος κοντά σε τοίχο και φροντίστε καλύτερα να “βλέπει” προς την ανατολή. Μην την εκθέτετε στον βοριά, ούτε όμως και στον αέρα της θάλασσας. Να θυμάστε πως προτιμά τις ζεστές περιοχές, αλλά συντηρείται και σε κρύα μέρη, τη στιγμή μάλιστα που μπορείτε ειδικά στο μπαλκόνι -στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας- να “ρυθμίσετε” εσείς τις συνθήκες σύμφωνα με τις ανάγκες της.

Για εκτεταμένη καλλιέργεια, κάντε μια καλή αρχή σε μέρος με ήπιο και υγρό κλίμα, σε τοποθεσία όπου δεν σημειώνονται δυνατοί άνεμοι, ούτε παγετοί (πρώιμοι ή όψιμοι). Αν το καλοκαίρι επικρατούν ξηροθερμικές συνθήκες, πρέπει οπωσδήποτε να καλύψετε -και να αναπληρώσετε- τις ανάγκες του φυτού σε ατμοσφαιρική υγρασία με συχνό πότισμα.

Επίκαιρη φύτευση

Από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Μάρτιο έχετε τη δυνατότητα να βρείτε σε φυτώρια νεαρές ακτινιδιές και να τις φυτέψετε, αρκεί να μην κάνει πολύ δυνατό κρύο. Σε κήπο φυτέψτε σε ελαφρύ και καλό χώμα, κατά προτίμηση υγρό, αλλά με καλή αποστράγγιση. Σε εκτεταμένη καλλιέργεια το φυτό της υγείας προτιμά γόνιμα εδάφη μέσης μηχανικής σύστασης ή αλλιώς πηλώδη, με ουδέτερο έως όξινο pH (5,5 -7). Αποφύγετε τα συμπαγή και ασβεστούχα εδάφη.

Για τον εξώστη ή την ταράτσα, επιλέξτε μεγάλες γλάστρες με αρκετό βάθος και τοποθετήστε καστανόχωμα ή κουμαρόχωμα με αρκετή τύρφη και άμμο ποταμίσια ή έστω ένα έτοιμο αφράτο γόνιμο μείγμα με αρκετή οργανική ουσία. Αμέσως μετά τη φύτευση, κόψτε την κορυφή της βλάστησης και φροντίστε την υποστύλωση της. Σε εκτεταμένη καλλιέργεια φυτέψτε τις ακτινιδιές κατά ορθογώνια παραλληλόγραμμα με αποστάσεις 4,5-5,00 μ., φροντίζοντας να αναπτυχθούν πάνω σε κρεβατίνες (πέργολες) ή στη σειρά, πάνω γραμμές, ανά 5,5-6,00 μ., σε παράλληλα σύρματα, τουλάχιστον τρία (3) σε αριθμό.

Βασική περιποίηση

Το νερό

Ποτίζετε αραιά τον χειμώνα και τακτικά τον υπόλοιπο χρόνο, ειδικά το καλοκαίρι, φροντίζοντας να μην αφήνετε την ακτινιδιά ποτέ διψασμένη, αλλά ούτε και σε λάσπη.

Σε εκτεταμένη καλλιέργεια ελέγξτε το νερό πριν φυτέψετε. Νερό με υψηλές συγκεντρώσεις χλωριούχου νατρίου και ασβεστίου δεν ενδείκνυνται.

Η τροφή

Στον κήπο, Μάρτιο και Σεπτέμβριο, ενσωματώνετε ένα καλό οργανικό λίπασμα, ένα καθαρό βιολογικό κομπόστ με ph ουδέτερο προς όξινο. Σε γλάστρα, στα νεαρά φυτά, αλλάξτε δοχείο με ένα μεγαλύτερο μέγεθος και προσθέστε νέο μείγμα τον Νοέμβριο.  Όταν πια η γλάστρα δεν “παίρνει” αντικατάσταση, απλά ανανεώνετε το επιφανειακό χώμα.

Οι ανταγωνιστές

Στο έδαφος, τα αγριόχορτα ζουν σε βάρος της ακτινιδιάς, επειδή οι ρίζες της εκμεταλλεύονται κυρίως τα ανώτερα εδαφικά στρώματα. Για το λόγο αυτό, πρέπει να σκαλίζετε και να καθαρίζετε το χώμα της.

Η ακτινιδιά με υπερβολική άρδευση ή σε πολύ συνεκτικό έδαφος, μπορεί να προσβληθεί από σήψη του λαιμού ή φυτόφθορα, που οφείλεται σε εδαφογενείς μύκητες. Το φυτό της παρουσιάζει καχεξία και οδηγείται σε ξήρανση.

Κοπές και στήριξη

Την άνοιξη στις μικρής ηλικίας ακτινιδιές, κορφολογήστε τους βλαστούς, ώστε να αρχίσουν να εξελίσσονται με απλωτό σχήμα. Μετά από δύο με τρία χρόνια, που αρχίζουν δειλά-δειλά την πολύτιμη παραγωγή* τους, τον χειμώνα κόβετε τα κλαδιά, που καρποφόρησαν στο δεύτερο κόμπο μετά το φρούτο. Με αυτόν τον τρόπο σε κάθε τέτοιο τμήμα θα εμφανιστεί ένας νέος καρποφόρος βλαστός, τον οποίο θα κλαδέψετε με τη σειρά του την επόμενη χρονιά. Συγχρόνως, αφαιρείτε και τις αδύνατες κληματίδες. Όταν τα φυτά σας μεγαλώσουν πολύ, καλό είναι το καλοκαίρι να κορφολογείτε τους πολύ δυνατούς βλαστούς, που δεν έχουν ανθίσει.  Την ίδια εποχή, κόβετε και τις κορυφές των καρποφόρων κλαδιών, αφήνοντας αρκετά φύλλα πάνω από το φρούτο. Μην ξεχνάτε, κυρίως την άνοιξη, να στηρίζετε σταδιακά τα κλαδιά, που αφήνετε να αναπτυχθούν, ώστε να καλύψουν την επιφάνεια που έχετε επιλέξει (κρεβατίνα, παράλληλα σύρματα, κάγκελα, στύλοι κ.ά.).

• Η ποικιλία Hayward αρχίζει μια καλή παραγωγή στα τέσσερα με πέντε χρόνια συνήθως, ενώ η βελτιωμένη ποικιλία “Τσεχελίδης” ξεκινά νωρίτερα και μάλλον στα τρία χρόνια.

Για τους καρπούς

Κατανάλωση και συντήρηση

• Τα ακτινίδια τρώγονται ευχάριστα και προσφέρουν το καλύτερο που μπορούν για τον ανθρώπινο οργανισμό, όταν ωριμάσουν.
• Μπορείτε να τα κόψετε ή να τα προμηθευτείτε από την αγορά πιο νωρίς από την πλήρη ωρίμανσή τους, αφού μπορούν να εξελιχθούν και μακριά από το φυτό τους. Έτσι, τα ακτινίδια διατηρούνται και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
• Η καλή συντήρηση εξασφαλίζεται σε μέρος δροσερό και υγρό, αν και μπορούν να συντηρηθούν για πολύ περισσότερο στο ψυγείο.

Θυμηθείτε:

• Εάν τα ακτινίδια μαζευτούν πιο νωρίς από τη σωστή στιγμή, δεν θα είναι τόσο νόστιμα, ενώ εάν η συγκομιδή τους αργήσει, οι καρποί θα μαλακώσουν και θα μειωθεί ο χρόνος συντήρησης. Σε εκτεταμένη καλλιέργεια, πρέπει να μετρηθεί η περιεκτικότητα των καρπών σε σάκχαρα, οπότε και να αποφασιστεί ο ακριβής χρόνος συγκομιδής.

• Προσοχή στον Βοτρύτη: Ο μύκητας αυτός προσβάλλει τους καρπούς όταν αρχίζουν να ωριμάζουν, ακόμα και όταν βρίσκονται επάνω στο φυτό. Εξελίσσεται κυρίως στο μέρος συντήρησης, ακόμα και στο ψυγείο, καθώς η σάρκα μαλακώνει και οδηγείται σε σήψη. Προσοχή στους τραυματισμούς κατά το μάζεμα των καρπών.